1925 Kürt Ulusal Ayaklanması Şeyh Said İsyanı
ÖzetŞeyh Said geliyor diye
tellal bağırtılıyor mahallelerde, cadde ve sokaklarda. Diyarbakır halkı,
kendisine süngü ve namlu çevrilmiş askeri barikatın arkasında, hüzün içinde
yolunu bekledi. Şeyh geçerken insanlar ağlıyor, ona sesini duyurma çabasıyla
‘Savaşlarda olur böyle şeyler’ diye söylenerek moral veriyorlardı. Şeyh Said
vakurdu. Başı dikti. Halkını selamlarcasına bakıyordu etrafına. Gözü uzaklara
takılıyor, Erguvan rengi dağlara bakıyordu, bazen.”
Şeyh Said davası, başkaca
dosyalarla da birleştirilerek 81 kişinin yargılandığı bir dava oldu. 26 Mayıs
günü başladı. Mahkeme salonu gösteri alanına çevrildi. Mahkeme, halka sözde
açıktı, gerçekte ise halk silah zoruyla mahkemeden uzak tutuluyordu. Üst düzey
devlet bürokratları, aileleri ve yabancı konuklar bulunuyordu. 28 Haziran’da
mahkeme kararını açıkladı. 47 kişiye idam, geri kalanlara ise hapis ve sürgün
cezaları verildi. Az sayıda kişiye de beraat verildi. Mahkeme ayrıca
sıkıyönetim kapsamındaki 14 il 2 ilçede tekkelerin ve zaviyelerin kapatılmasına
karar verdi. İdam kararları Haziranın 28’ini 29’una bağlayan gece infaz edildi.