Dîwan - Seyîd Eliyê Findikî

Kurte

Seyid Eliyê Findikî Cizreye bağlı Fındık köyünde dünyaya geldi ve ilk medrese eğitimini dönemin büyük alimi Mela Huseynê Kiçik’ın yanında gördü. Seyid Elî hoşsohbet ve tatlı dilli bir insandı ve şiirdeki üslubu da çok sadedir. Şiirlerinde kullandığı dil herkes tarafından rahatlıkla anlaşılabilecek bir dildir. Bundan dolayı Seyid Eli halk tarafından sevilen ve şiirleri feqiler tarafından ezberlenen şairlerdendir. Divanın konusu genellikle tövbe, günahlardan uzaklaşma, dünya sevgisini terketme, muhlis ve vefakar olmayan dostlardan şikayet, kul hakkını tavsiye ve bidatlardan uzaklaşma şeklindedir. Alimlere asıl vazifelerine dönmelerini tembihliyor ve halkın malını hileyle yemeyi bırakıp muskayla kandırmayı terk etmelerini öğütlüyor.. Seyid Eliyê Findikî, tıpkı Klasik Kürt şairleri gibi, şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmıştır. Fakat kendisi bu şairlerden, şiirlerini anlamayı kolaylaştıran sade ve akıcı dil kullanarak ayrılıyor. Birçok ahlak ve toplumsal birçok meseleye şiirlerinde yer vermiştir. Sözgelimi, nasihat ve tavsiyeler, vefa ve dostluk, tövbe, dünyayı terk, yabancılık, tasavvuf, önemli şahsiyetlerin yası, vb.

** Dîwana Seyid ‘Eliyê Findikî ku ji gundê Findika bi ser Cizîrê ve ye û yek ji xelîfên pêşdehatî yê Şêx Seydayê Cizîrî ye, bi çapa xwe ya çaran di nav rêza klasîkan de weşiya. Seyid ‘Elî însanekî sohbetxweş û xwedî zimanekî gelekî şêrîn; uslûba wî ya şiîrê jî pir zelal e. Zimanê ku wî di helbestên xwe de bi kar aniye ji hêla herkesî ve bi hêsanî tête fêhmkirin. Helbestên wî di nav xelkê de pir têne zanîn û di medreseyan de jî feqiyan gelek qesîdeyên wî jiber kirine. Şiîrên wî bi piranî li ser tobê, dûrketina ji gunehan, terka hezkirina dunyayê, gazina ji dostên ne safî û yên ne wefadar, tewsiya hiqûqê însanî û li ser terka ji bid’etan ne. Tembîha ‘alimên zeman dike ku vegerin ser wezîfa xwe ya eslî; malê xelkê bi hîlê nexwin û bi niviştan wan nexapînin. Seyîd Elîyê Findikî, şêweyê hûnandina helbesta wî, eynê wekî helbestvanên Kurd yê kilasîk e ku wî jî bi wezna eruzê helbestên xwe hunandiye, lê ferqeke wî ji wan heye ku wî, bi zimanekî wisa hêsan û rewan helbestên xwe hûnandiye, ta ku merivê ji rêzê jî jê fam dike. Wî gelek mijarên exlaqî û civakî di helbestên xwe de civandiye. Herwekî: pend û şîret, wefa û dostanî, tobe, terka dinê, xerîbî, tesewif, şîna li ser kesayetên mezin û hwd…